Về sau Michał Goleniewski

Goleniewski sống phần đời còn lại tại Queens, New York,[96] theo chương trình bảo vệ nhân chứng,[151] thậm chí cả việc phẫu thuật thay đổi nhân dạng.[38] Nhà ông được cho là gần Tòa án Hình sự Quận Queens (tiếng Anh: Queens County Criminal Court).[142] Cựu điệp viên nhận khoản trợ cấp 500 đô la ít ỏi từ CIA,[168] không đủ trang trải cuộc sống thường ngày.[121] Goleniewski cáo buộc CIA đã vắt chanh bỏ vỏ, không cho mình làm chứng về nguồn gốc, nên đã gửi thư ngỏ đến nhiều nơi và nhiều cá nhân khác. Trong số đó có Giám đốc CIA Phó Đô đốc William Rayborn và Phó Giám đốc Điều hành (giám đốc kế nhiệm tương lai) Richard Helms,[175] Bộ trưởng Tư pháp Hoa Kỳ Ramsey Clark, Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ và cả Hội Chữ thập đỏ Quốc tế. Goleniewski nhiều lần đệ đơn kiện: một vụ đòi 50 nghìn đô la tiền lương CIA không trả, vụ khác là 100 nghìn đô la bồi thường cho gia sản bị tịch thu tại Ba Lan.[138]

Từ thập niên 1970, Goleniewski xuất bản tạp chí hàng tháng Double Eagle[lower-alpha 4] chuyên về "chủ quyền an ninh quốc gia Hoa Kỳ và sự tồn vong của nền văn minh Cơ Đốc giáo". Ông ký tên trong tư cách Đại công tước Aleksey Nikolaevich Romanov kế vị ngai vàng Nga. Ông động đến hết các đảng phái, đăng bài viết bài Do Thái từ các thuyết âm mưu khác nhau cho đến "chính phủ hoàn cầu",[138] cùng lời kêu gọi chống Liên Xô, cáo buộc nhiều lãnh đạo giáo hội làm việc cho KGB, kể cả tổng giám mục ROCOR Đông Hoa Kỳ và New York Filaret. Năm 1981, sau khi ROCOR tuyên thánh cho hoàng gia Nga, Goleniewski giận dữ và công khai cáo buộc ROCOR phản bội, đầy "gián điệp KGB" vì đã tước quyền kế vị ngai vàng hợp pháp của mình.[138] Năm 1983, tình báo Ba Lan ngừng mọi hoạt động giám sát Goleniewski dựa trên thực tế không còn hành động nguy hiểm cho an ninh quốc gia.[145] Đại tá Henryk Bosak khẳng định vụ Goleniewski vẫn là vụ phản quốc nghiêm trọng nhất 45 năm tồn tại của Cộng hòa Nhân dân Ba Lan.[176]

Cho đến cuối đời, Goleniewski vẫn khăng khăng mình là người kế vị ngai vàng Nga,[38] một số người coi đây đơn giản chỉ là ông muốn thu hút chú ý. Các nhà báo cho rằng trong kho lưu trữ Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ có bộ Hồ sơ Romanov lưu tất cả thông tin vụ hành quyết cũng như những người tuyên bố là thành viên hoàng tộc "sống sót" nên bao gồm cả Goleniewski.[102] Sếp cũ của Goleniewski là Witold Sienkiewicz tin rằng toàn bộ câu chuyện "người thừa kế ngai vàng" chỉ là trò chơi tình báo có kế hoạch trước nhưng bản thân không rõ chi tiết ra sao vì đã bị mất chức sau khi Goleniewski đào tẩu, nên chỉ biết chắc câu chuyện không có thật mà thôi.[177][178]

“

Vụ Michał Goleniewski là hoạt động đặc biệt mà tình báo Ba Lan cộng tác với KGB. Goleniewski có phải là thằng điên như Henryk Wendrowski khẳng định không? Tôi không nghĩ Goleniewski điên rồ hơn tất cả chúng ta. Có phải anh ta cộng tác với CIA mà chúng tôi không biết? Anh ta đã cộng tác với CIA nhưng chúng tôi biết điều đó. Vì chính anh ta nói ra. Khi nhận được lời mời hợp tác, anh ta đã báo cáo. Tôi đã nói chuyện riêng với anh ta. Mãi sau này tôi mới biết các đồng chí Liên Xô đã khuyên kết nối CIA để người Mỹ tin rằng đã có được anh ta. Như đã biết, anh ta thành công một cách hoàn hảo. Bước kế tiếp trong vụ đào tẩu chính là đòi quyền kế vị ngai vàng Nga. Chúng ta dự bị cả một phụ nữ cũng sẵn sàng hỗ trợ anh ta trong những nỗ lực này. [Ý kiến cho rằng] Vụ đào ngũ dường giống như Józef Światła trước đó. Tôi có ý kiến hơi khác. Tôi thấy không nên lặp lại cùng một hoạt động trong thời gian ngắn như vậy, nó không thành công mỹ mãn được. Ngoài ra, tôi thấy trò chơi Romanov có vẻ thô sơ, nhưng chắc rằng người Mỹ sẽ tin vì phương Tây rất thích những nhân vật lịch sử, đặc biệt là người Nga. Tuy vậy, tôi vẫn phản đối trò chơi này... Thật không may, tôi không biết diễn biến tiếp theo vì đã bị sa thải. Vụ Goleniewski còn nhiều chỗ trống và nhiều thông tin nhiễu xung quanh. Rất khó để nói liệu nó có đạt được mục tiêu giả định hay không.

Nguyên văn

Sprawa Michała Goleniewskiego miała być specjalną kombinacją operacyjną, przeprowadzaną przez wywiad polski, Departament I MSW, wspólnie z wywiadem Związku Radzieckiego I Zarząd Główny KGB. Czy Goleniewski był wariatem, jak tego chce myj przyjaciel Henryk Wendrowski? Myślę, że Goleniewski nie był większym wariatem niż my wszyscy. Czy był współpracownikiem CIA, a myśmy o tym nie wiedzieli? Był współpracownikiem, ale myśmy o tym wiedzieli. Bo sam nam o tym powiedział. Gdy otrzymał propozycję współpracy, przyszedł i zameldował. Rozmawiałem z nim osobiście na ten temat. Dopiero później się dowiedziałem, że od towarzyszy radzieckich otrzymał radę, aby szukał kontaktów z CIA, miał to robić w taki sposób, aby wyglądało, że Amerykanie sami go złowili. Jak wiadomo, udało mu się to doskonale. Następnym krokiem miała być dezercja Goleniewskiego i odegranie spektaklu z dochodzeniem praw do tronu rosyjskiego. Szykowano nawet jakąś damę, która miała mu w tych staraniach pomagać. Dezercja była powtórzeniem manewru wykonanego wcześniej przez Józefa Światłę. Miałem nieco inne zdanie na ten temat. Uważałem, że nie należy powtarzać tego typu operacji, w dodatku nie w pełni udanej, w tak krótkim czasie. Poza tym, cała gra w Romanowów wydawała mi się bardzo prostacka. Przekonywano mnie, że Amerykanie uwierzą, gdyż na Zachodzie bardzo lubią wielkie postaci historyczne, a rosyjskie w szczególności. Mimo to byłem przeciwny grze… Niestety, nie wiem, jak dalej rozwijała się ta sprawa, albowiem zostałem zwolniony z resortu. Goleniewski zdezerterował, w kuluarach było dużo szumu informacyjnego na ten temat. Czy jednak osiągnięto zakładane cele operacyjne, trudno powiedzieć.

”

Năm 1988, Goleniewski được trao tặng Huân chương sự nghiệp tình báo xuất sắc (Distinguished Career Intelligence Medal) ghi nhận công lao bảo vệ lợi ích quốc gia Hoa Kỳ trong lĩnh vực đầy rủi ro.[179] Nhưng CIA chẳng màng quan tâm Goleniewski ra sao sau khi nghỉ hưu.[138] Tác giả Tim Tate cho biết thư từ cũng như tài liệu CIA sau đó được giải mật cho phép mường tượng bức tranh hoạt động của Goleniewski khi chuyển phe và hợp tác với tình báo phương Tây. Tate ngạc nhiên vì tài liệu MI5 về Goleniewski thì vẫn được phân loại mật cả sau khi ông qua đời với lý do "mức độ nhạy cảm đang diễn ra" (tiếng Anh: continuing sensitivity).[61]

Ngày 12 tháng 7 năm 1993, sau bệnh tật kéo dài, Michał Goleniewski qua đời ở Bệnh viện Lenox Hill (en), New York,[8] theo như một cựu sĩ quan tình báo đưa tin trên báo Ba Lan.[138] Cáo phó nhắc đến lời Irmgard Kampf và con gái Tatyana cho biết Goleniewski hợp tác với CIA chỉ vì muốn ngăn chặn "quỷ dữ cộng sản".[176] Chuyên khảo Battleground Berlin là tác phẩm đầu tiên xuất bản tài liệu CIA giải mật về vụ việc Michał Goleniewski, tác giả là người đứng đầu nằm vùng Berlin và cục "Nga" của CIA David Murphy và trung tướng trưởng Cục 3 "Đức" Tổng cục 1 KGB Sergey Aleksandrovich Kondrashev.[180]